Afgelopen jaar heeft 11 procent van de burgers om financiële redenen minstens één vorm van zorg vermeden, zoals een doktersbezoek, medisch onderzoek, behandeling of medicatiegebruik. Deze trend blijft zich helaas voortzetten, zo blijkt uit de jaarlijkse peiling ‘Tevredenheid van burgers over zorg’ van het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg (Nivel).
Met een vooruitblik op de komende jaren lijken de zorguitgaven gemiddeld met 3,5 procent per jaar te blijven stijgen. Dit maakt het aannemelijk dat de groep zorgmijders alleen maar groter wordt, met alle gevolgen van dien.
Aan de Tweede Kamer de taak om consensus te bereiken over hoe de zorgkosten in toom gehouden kunnen worden, waarbij verschillende bijdragende factoren aan deze voortdurende toename van uitgaven kritisch worden bekeken. Een populaire oorzaak die door veel Kamerfracties wordt aangehaald is de farmaceutische industrie en hun ‘dure geneesmiddelen’. Farmaceutische bedrijven vragen te hoge prijzen voor medicijnen, wat bijdraagt aan de explosieve groei van de zorguitgaven, aldus het algemene sentiment.
Maar hoeveel wordt er eigenlijk aan medicijnen in Nederland uitgegeven? Al jarenlang gaat rond de 9 procent van de totale zorguitgaven naar geneesmiddelen. Daarmee lijkt het in ieder geval niet de enige of de belangrijkste factor van de stijging van de zorgkosten te zijn.
Waar liggen die kosten dan wel? Een aanzienlijk deel van de zorguitgaven, namelijk 54 procent, komt voort uit de medische specialistische zorg. Hoewel binnen dit domein ook specialistische geneesmiddelen worden gebruikt, vormen deze slechts een fractie van de totale uitgaven. De werkelijke kosten vinden hun oorsprong in de stijgende lonen van het zorgpersoneel.
Het is verleidelijk om de farmaceutische industrie als de hoofdschuldige van de stijgende zorgkosten aan te wijzen. Tegelijkertijd mogen we ook niet voorbijgaan aan die kostenposten die tot de grootste zorguitgaven leiden. Dit is geen pleidooi voor lagere lonen voor het zorgpersoneel, integendeel. Het is eerder een oproep om de zorg anders te organiseren, zodat de druk op de zorg en het personeel afneemt en de groep zorgmijders niet groter wordt. Want dat brengt pas echt maatschappelijke kosten met zich mee.
Diederick van Rhijn is adviseur bij IvCB en gespecialiseerd in de gezondheidszorg
