Waar Prinsjesdag bij eenieder helder op het netvlies staat, geldt dat veel minder voor Verantwoordingsdag: de derde woensdag van mei waarin het kabinet verantwoording aflegt over de gedane uitgaven en het gevoerde beleid. In de Haagse volksmond ook wel ‘gehaktdag’ genoemd. Het is de dag dat de Minister van Financiën het Financieel Jaarverslag Rijk en jaarverslagen van de ministeries aanbiedt aan de Tweede Kamer.
Inzicht in de uitgaven van het Rijk
Gisteren bood Minister Hoekstra het koffertje met de verantwoording van gevoerd beleid en gedane uitgaven aan Tweede Kamervoorzitter Vera Bergkamp aan. Op 9 juni zal de Tweede Kamer over de inhoud debatteren. In de jaarverslagen wordt niet alleen gemeld hoeveel geld is uitgegeven en waaraan, maar ook welke doelen men voor ogen had en wat welke resultaten uiteindelijk zijn behaald. Dankzij verantwoordingsdag krijgen politiek en burgers een kijkje in hoeveel belastinggeld waaraan is uitgegeven en of dat wel in verhouding staat tot het behaalde resultaat. Zo berichtte de Telegraaf gisteren dat het het Ministerie van Buitenlandse Zaken €75.000 kost om de selectie van theesmaakjes uit te breiden en €13.800 om een eenvoudig TV-tafeltje te vervangen.
Sinds crisis van 2008 nooit zoveel belastinggeld onrechtmatig en foutief besteed
Als gevolg van de coronacrisis heeft Nederland zich ontzettend in de schulden gestoken. Het Rijk gaf vorig jaar €29 miljard uit om de virusuitbraak te bestrijden, ongeveer 10% meer dan begroot. Op Prinsjesdag werd al bekendgemaakt dat het Rijk een begrotingstekort van ongeveer €40 miljard zou oplopen door enerzijds een gebrek aan inkomsten en anderzijds een overvloed aan uitgaven. Denk daarbij onder andere aan de economische steun voor bedrijven in zwaar weer als gevolg van corona en investeringen in duurzaamheid en ontwikkeling. Naast een tekort in de Rijksbegroting, zijn er ook financiële tegenvallers bekendgemaakt. Zo heeft de Algemene Rekenkamer berekend dat het Ministerie van VWS in 2020 €5,1 miljard aan belastinggeld onrechtmatig heeft uitgegeven aan coronamateriaal, waaronder mondkapjes, beademingsapparatuur en coronatesten. Van de uitgegeven €5,1 miljard is voor 40% nog altijd niet duidelijk wat daarmee precies is gebeurd. Hiermee zijn de verantwoordingsregels niet goed nageleefd. Het FD kopte vandaag dat ‘Corona leidt tot financiële wanorde op ministerie van Volksgezondheid’. Waar vooral het Ministerie van VWS de gebeten hond is, vond dit ook bij andere ministeries plaats en was het niet altijd op orde, waaronder bij Defensie.
De rechtmatigheid van €9,1 miljard aan aangegane verplichtingen is in het geding en het is voor een groot deel bovendien ook niet duidelijk waar het geld aan uitgegeven is. De Algemene Rekenkamer meldde dat dit bedrag sinds de financiële crisis in 2008 niet zo hoog is geweest. Daar bovenop is ook nog eens €4,3 miljard foutief uitgegeven, aldus de Algemene Rekenkamer.
Vuurwerk of sisser?
Het kabinet mag zich op 9 juni dan ook opmaken voor een stevig debat met de Tweede Kamer. Er moet behoorlijk wat uitgelegd worden over de inhoud van de koffer en het gevoerde beleid en de financiële tegenvallers zullen een nieuw kabinet veel hoofdbrekers bezorgen. Tegelijkertijd is er van sommige oppositiepartijen dit jaar minder vuurwerk te verwachten. De formatie van een nieuw kabinet is in volle gang en mochten deze partijen in een nieuw kabinet plaatsvinden dan zullen zij minder geneigd zijn het gevoerde beleid van potentiële coalitiepartners onder vuur te nemen. Vooralsnog lijken de verantwoordelijke bewindspersonen er mee weg te komen door beterschap voor de toekomst te wensen.
